Heart attack (ရုတ်တရက်နှလုံးဖောက်ခြင်း)

ရုတ်တရက် ရင်ဘတ်အောင့်ပြီး လဲပြိုကျသည့်လူနာတိုင်းကို နှလုံးဖောက်ခြင်း ဟုတ်မဟုတ် သံသယဖြင့် ချဉ်းကပ်ရမည်။ နှလုံးဖောက်ခြင်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် သေဆုံးမှုအများဆုံးရောဂါများစာရင်းတွင် ထိပ်ဆုံးပိုင်း၌ရှိသည်။

ဖြစ်‌ပေါ်ရသောအကြောင်းရင်း

ရုတ်တရက်နှလုံးဖောက်ခြင်းသည် နှလုံးကြွက်သားများသို့ သွေးစီးဆင်းမှု ရုတ်တရက် ပြတ်တောက်သွားမှုကြောင့် နှလုံးကြွက်သားပုပ်ခြင်း (Myocardial Infarct) ဖြစ်သည်။ နှလုံးသို့ပို့သော သွေးကြောများအတွင်း ကိုလက်စထရောနှင့်အဆီများ တဖြည်းဖြည်းပိတ်ဆို့လာပြီး သွေးခဲအဖြစ် ပိတ်ဆို့သွားပါက သွေးမစီးဆင်းနိုင်လျှင် နှလုံးဖောက်ခြင်း ရုတ်တရက်ဖြစ်လာသည်။ နှလုံးကြွက်သားပုပ်၍ ပျက်စီးသောကြောင့် နှလုံးခုန်မူမမှန်ခြင်း၊ နှလုံးညှစ်အားမကောင်းခြင်းမှ နှလုံးခုန်ရပ်ခြင်းအထိဖြစ်နိုင်သည်။ ယခင်က နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါအခံရှိသူများ၊ အမျိုးသားအသက် (၄၅) နှစ်အထက်နှင့် အမျိုးသမီးအသက် (၅၅) နှစ်အထက်၊ ဆေးလိပ်ကြာရှည်သောက်ခဲ့သူများ၊ အဝလွန်သူများ၊ သွေးတွင်းအဆီဓါတ်များသူများ၊ သွေးတိုးရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါရှိသူများ၊ မိသားစုအတွင်း နှလုံးဖောက်ခြင်းဖြစ်ဖူးသူများ၊ စိတ်ဖိစီးမှု များသူများ၊ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု နည်းသူများတွင် နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါဖြစ်နှုန်းနှင့် နှလုံးဖောက်ခြင်းဖြစ်နိုင်ခြေ အများဆုံးတွေ့ရသည်။

ရောဂါလက္ခဏာများ

နှလုံးဖောက်သည့်လူနာများတွင် ဖြစ်စေသည့်အကြောင်းရင်းနှင့် သွေးကြောပိတ်သည့် ရာခိုင်နှုန်းပေါ် မူတည်၍ အချို့တွင် ပြင်းပြင်းထန်ထန်မခံစားရသော်လည်း အချို့တွင် ပြင်းထန်မှုကြောင့် ချက်ချင်းသေဆုံးသည်အထိ ဖြစ်နိုင်သည်။

ရုတ်တရက် ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း _ ရင်ဘတ်ထဲတွင် တင်းကြပ်ပြီး၊ တစ်စုံတစ်ခုမှဖိထားသကဲ့သို့ အောင့်တတ်သည်
အဆိုပါနာကျင်မှုသည် လက်ဝဲဘက်ပခုံး၊ လက်မောင်း၊ လည်ပင်း၊ မေးရိုးအောက်ပိုင်းသို့လည်းကောင်း၊ ဝမ်းဗိုက်အပေါ်ပိုင်းသို့လည်းကောင်း၊ ကျောဘက်သို့လည်းကောင်း ပျံ့နှံ့ခြင်းမျိုးရှိသည်
အသက်ရှူမြန်ခြင်း၊ မောခြင်း၊ နုံးခွေခြင်း
ခန္ဓာကိုယ်အေးစက်လျက် ချွေးသီးချွေးပေါက်ကျခြင်း
မူးဝေခြင်း၊ အန်ခြင်း၊ ပျို့ခြင်း၊ အစာမကြေသကဲ့သို့ဖြစ်ခြင်း

အထက်ပါလက္ခဏာများသည် အချို့တွင် မဖြစ်ပွါးမီ ရက်သတ္တပတ် (၁) ပတ် – (၂) ပတ်ခန့်အလိုမှစ၍ ဖြစ်ပေါ်သတိပေးနေခဲ့နိုင်သည်။ သို့သော်လည်း အချို့တွင် နှလုံးခုန် ရုတ်တရက်ရပ်သည့်အခါမှ နှလုံးဖောက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရတတ်သည်။

အရေးပေါ်ကုသခြင်း

အသက်အန္တရာယ်ရှိသည့် အရေးပေါ်အခြအနေဖြစ်သောကြောင့် အချိန်မဆိုင်းဘဲ ဆေးရုံတွင် ကုသမှု ချက်ချင်းခံယူရမည်။

သင်ကိုယ်တိုင် နှလုံးဖောက်သည်ဟု လက္ခဏာများ ခံစားရလျှင်လည်းကောင်း၊ တစ်စုံတစ်ယောက်တွင် တွေ့ရှိလျှင်လည်းကောင်း ပတ်ဝန်းကျင်အား အကူအညီတောင်းခံရမည်၊ အရေးပေါ်လူနာတင်ယာဉ်ကို ချက်ချင်း ခေါ် ဆိုသင့်သည်၊ လူနာတင်ယာဉ် အလွယ်တကူမရနိုင်လျှင် နီးစပ်ရာအငှားယာဥ် (သို့မဟုတ်) အခြားသူအား ကားမောင်းစေလျက် ဆေးရုံအရေးပေါ်ဌာနသို့ ချက်ချင်းသွားရမည် (ဆေးရုံတွင် သွေးကျဲဆေးထိုးရန် မိနစ် (၃၀) အတွင်း၊ နှလုံးသွေးကြောဖွင့်ပြွန်ငယ် (Stent) ထည့်ရန် မိနစ် (၉၀) အတွင်းသာ အချိန်ရသဖြင့် မိနစ်တိုင်းသည် အရေးကြီးလျက်ရှိသည်)
နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါအခံအတွက် ယခင်က ဆရာဝန်ညွှန်ကြားခဲ့သော Nitroglycerin ငုံဆေး ရှိပါက အရေးပေါ်လူနာတင်ယာဉ်မရောက်မီ အသုံးပြုနိုင်သည်

ရှေးဦးကုသခြင်း

တစ်စုံတစ်ဦးသည် နှလုံး‌ဖောက်၍ သတိလစ်လဲကျနေသည်ကို တွေ့ရှိလျှင် အရေးပေါ်လူနာတင်ယာဉ် ချက်ချင်းခေါ်ဆိုပါ။ ပတ်ဝန်းကျင်မှ လူအများကို အော်ဟစ်အကူအညီတောင်းပါ။

အသက်ရှူခြင်း ရှိမရှိ၊ လည်ပင်းသွေးကြောသွေးခုန်နှုန်း ရှိမရှိ စစ်ဆေးပါ
သွေးခုန်ခြင်းမရှိလျှင် ရင်ခေါင်းဖိနှလုံးနှိုးဆွခြင်း (CPR) ကို ချက်ချင်းပြုလုပ်ပါ၊ CPR ပြုလုပ်ပုံ လေ့ကျင့်သင်ကြားထားခြင်းမရှိလျှင် လူနာ၏ရင်ဘတ်အလယ်သို့ တစ်မိနစ်လျှင် အချက် (၁၀၀) မှ (၁၂၀)ခန့် ခပ်ပြင်းပြင်း ဆက်တိုက်ဖိနှိပ်ပေးပါ၊ CPR တတ်မြောက်လျှင် ရင်ဘတ်ဖိနှိပ်ခြင်း တစ်မိနစ် အချက် (၃၀) နှင့် အသက်ရှူအားကူခြင်း (၂) ကြိမ် အလှည့်ကျ ပြုလုပ်ပေးပါ
ဆေးရုံအရေးပေါ်ဌာနသို့ ချက်ချင်းပို့ဆောင်ပါ

ကာကွယ်ခြင်း

ရုတ်တရက်နှလုံးဖောက်ခြင်းကို ကာကွယ်ရန် နောက်ကျသည်ဟူ၍ မရှိပေ။ ဖြစ်နှုန်းများစေသည့် အထက်ပါအကြောင်းရင်းများရှိလျှင် ပို၍ဂရုစိုက် ကာကွယ်သင့်သည်။

ကျန်းမာသည့် လူနေမှုစတိုင်ကျင့်သုံးပါ _ ဆေးလိပ်မသောက်ခြင်း၊ ကိုယ်အလေးချိန်လျှော့ချခြင်း၊ အားကစားပြုလုပ်ခြင်း၊ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်အောင် စားသောက်ခြင်း၊ စိတ်ဖိစီးမှုလျှော့ချခြင်းများ ပြုလုပ်ပါ
မိမိ၌ရှိသော သွေးတိုးရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါ စသည်တို့ကို ဂရုစိုက်ကုသပါ၊ ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှု ပုံမှန်ပြုလုပ်ပါ
နှလုံးရောဂါနှင့် ပတ်သက်သည့်၊ ဆရာဝန်မှ ညွှန်ကြားထားသည့် ဆေးဝါးများကို ပုံမှန်သောက်ပါ

References:

Heart attack – Symptoms & causes – Mayo Clinic. (2023). Mayo Clinic. Retrieved June 12, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heart-attack/symptoms-causes/syc-20373106
Heart attack – Diagnosis & treatment – Mayo Clinic. (2023). Mayo Clinic. Retrieved June 12, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heart-attack/diagnosis-treatment/drc-20373112
Heart attack: symptoms, causes & treatment. (n.d.). Cleveland Clinic. Retrieved June 12, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16818-heart-attack-myocardial-infarction
American Heart Association. (n.d.). Warning signs of a heart attack. American Heart Association. Retrieved June 12, 2024, from https://www.heart.org/en/health-topics/heart-attack/warning-signs-of-a-heart-attack

Published: 30 August 2024