Complementary Feeding (ကလေးဖြည့်စွက်စာ)

ကလေး‌မွေးစမှ အသက်(၆)လအထိ မိခင်နို့တစ်မျိုးတည်းတိုက်ကျွေးခြင်းသည် ကလေးငယ်အတွက် အာဟာရလုံလောက်မှုရှိသော်လည်း (၆)လအထက်ကလေးများတွင် အပိုထပ်ဆောင်းကျွေးရန်လိုအပ်သည်။ ထိုသို့ ကျွေးခြင်းကို ဖြည့်စွက်စာကျွေးခြင်းဟုခေါ်သည်။ ဖြည့်စွက်စာနှင့်အတူ မိခင်နို့ကို ကလေးအသက် (၂)နှစ်ထိ ဆက်၍တိုက်သင့်သည်။ ကလေးငယ်စိတ်ဆန္ဒရှိပါက (၂)နှစ်ကျော်သည်အထိတိုက်နိုင်သည်။

ကျွေးသင့်သောအစာအာဟာရအုပ်စုများ

အစာအာဟာရအုပ်စုများကို ကြယ်(၄)ပွင့် အစာများအဖြစ် သတ်မှတ်ပေါင်းစပ်ကျွေးရမည်။ ကြယ်(၄)ပွင့်ဆိုသည်မှာ_

အခြေခံစွမ်းအင်ပေးသောအစာများ – ကြယ် (၁)ပွင့်
ဆန်၊ ဂျုံ၊ ပြောင်း၊ အာလူး စသည့် အစာများ

တိရစ္ဆာန်မှရသောအစာများ – ကြယ် (၁)ပွင့်
ကြက်သား၊ ဝက်သား၊ အမဲသား၊ ငါးမျိုးစုံ၊ ဥအမျိုးမျိုး၊ နို့နှင့် နို့ထွက်ပစ္စည်းများ
(ပရိုတင်းဓာတ်အများစုပေးသော ထိုအုပ်စုသည် အလွန်အ‌ရေးကြီးသောကြောင့် မကြာခဏပါဝင်အောင်ကျွေးရန်လိုသည်၊ နုပ်နုပ်စဥ်း၍ နူးအောင်၊ ကျက်အောင် ချက်ရန်လိုသည်)

ပဲအမျိုးမျိုး – ကြယ် (၁)ပွင့်
ပဲနီလေး၊ ပဲဝါလေး၊ ကုလားပဲ၊ မြေပဲ၊ တို့ဖူး၊ ပဲပြားနှင့် အစေ့အဆန်များ
(အမိုင်နိုအက်စစ်-Amino Acids ပါဝင်မှုပမာဏနှင့် အစာခြေနိုင်မှုများတွင် ပဲမျိုးစုံမှရသော ပရိုတင်းသည် တိရစ္ဆာန်မှရသော ပရိုတင်းဓာတ်လောက် ကောင်းမွန်ခြင်းမရှိသော်လည်း ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အလွန်အသုံးဝင်သော ပရိုတင်းဓာတ်တစ်မျိုးဖြစ်သည်၊ ကုန်ကျစရိတ်လည်းနည်းပါးသည်)

ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီးများ – ကြယ် (၁)ပွင့်
အစိမ်းရောင်ရှိသောအရွက်များ၊ မုန်လာဥနီ၊ ရွှေဖရုံသီး၊ ‌‌ဂေါ်ဖီ၊ ကန်စွန်းရွက်၊ ထောပတ်သီး၊ ငှက်ပျောသီးမှည့်၊ သင်္ဘောသီး၊ သရက်သီးမှည့်၊ ရွှေကန်စွန်းဥ၊ နာနတ်သီး၊ ဖရဲသီး စသည့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် အသီးအနှံများ
(အရောင်စုံအသီးအနှံများ စုံလင်အောင်ကျွေးပေးလျှင် ပိုမိုကောင်းမွန်သည်)

ထို့ပြင် သင်္ဘောသီး၊ ငှက်ပျောသီး၊ သရက်သီးမှည့်၊ ထောပတ်သီးစသည့် ရာသီပေါ်အသီးများ၊ ‌ရွှေကန်စွန်းဥပြုတ်နှင့် မြန်မာမုန့်များကို ထမင်းစားချိန်ကြား သရေစာအဖြစ် အသက်အရွယ်‌ပေါ်မူတည်၍ တစ်ရက်လျှင် (၁)ကြိမ်၊ (၂)ကြိမ်ခန့် ကျွေးနိုင်သည်။

အသက်အရွယ်အလိုက် ဖြည့်စွက်စာကျွေးနည်းများ

အသက် (၆)လအရွယ် ဖြည့်စွက်စာ ပထမဆုံး စတင်ကျွေးခြင်း

အသက်(၆‌)လပြည့်တွင် ကလေးသည် မိခင်နို့တစ်မျိုးတည်းနှင့် မလုံလောက်သောကြောင့် အခြားအစားအစာများ ကျွေးရန်လိုသည်
မိခင်နို့ကို တစ်နေ့လျှင် အနည်းဆုံး (၈) ကြိမ်နှင့် ကလေးဆာတိုင်း ဆက်လက်တိုက်ကျွေးရန်လိုသည်
မိခင်နို့ကို ဦးစွာအရင်တိုက်ပြီးမှ ဖြည့်စွက်စာကျွေးရန်လိုသည်
စတင်ကျွေးရာတွင် ကြေညက်အောင် ကြိတ်ထားသောအစာကို ကျွေးရမည်
အစာအုပ်စုတစ်မျိုးဖြင့် စတင်ပြီး တစ်ကြိမ်လျှင် အစာအုပ်စုတစ်ခုစီကို ထည့်ကျွေးခြင်းဖြင့် မတူညီသော အာဟာရများရရှိစေရန် ကြယ် (၄)လုံး အစာအုပ်စုအားလုံး ကျွေးရမည်
တစ်ပတ်လျှင် တစ်ကြိမ် အစာအမျိုးအစားအသစ်များ ထည့်သွင်းကျွေးရမည်
အစာများကို ကျက်အောင်ချက်၍ အရည်နီးပါး အပျစ်အကျဲအနေအထားတွင် ကျွေးရမည်
ထိုအပျစ်အကျဲအနေအထားရရှိအောင် ရေ (သို့မဟုတ်) မိခင်နို့ကို အစာပြင်ဆင်သောအခါ အသုံးပြုနိုင်သည်
တစ်ကြိမ်လျှင် စားပွဲတင်ဇွန်း (၂-၃) ဇွန်းဖြင့် တစ်နေ့လျှင် (၂-၃) ကြိမ်အထိ တိုး၍ကျွေးနိုင်သည်
ဆီကို တစ်ကြိမ်လျှင် လက်ဖက်စားဇွန်း (၁) ဇွန်း ထည့်၍ကျွေးရမည်
ကြေညက်အောင် ချေထားသောအသီးများကို အစာနှင့်ရော၍ဖြစ်စေ၊ အသီးသပ်သပ်ဖြစ်စေ သရေစာအနေဖြင့် တစ်ကြိမ်ထည့်၍ ကျွေးနိုင်သည်

အသက် (၆)လ မှ (၉)လအတွင်း ဖြည့်စွက်စာကျွေးခြင်း

မိခင်နို့ကို တစ်နေ့လျှင်အနည်းဆုံး (၈)ကြိမ်နှင့် ကလေးဆာတိုင်း ဆက်လက်တိုက်ကျွေးရန်လိုသည်
မိခင်နို့ကို ဦးစွာအရင်တိုက်ပြီးမှ ဖြည့်စွက်စာကျွေးရန်လိုသည်
အသက်(၆)လ မှ (၉)လအတွင်း လိုအပ်သောအာဟာရ၏ တစ်ဝက်ခန့်ပမာဏကို မိခင်နို့မှရသည်
အစာများကို ကျက်အောင်ချက်၍ အရည်ပုံစံထက် အနည်းငယ်ပို၍ပျစ်သော အနေအထားတွင် ကျွေးရမည်
ရေ (သို့မဟုတ်) မိခင်နို့ကို အစာပြင်ဆင်သောအခါတွင် အသုံးပြုနိုင်သည်
တစ်ကြိမ်ကျွေးတိုင်း အစာအုပ်စု အားလုံးပါဝင်အောင်ကျွေးရမည်
တစ်ကြိမ်လျှင် ဆီ လက်ဖက်စားဇွန်း (၁) ဇွန်း ထည့်ကျွေးရမည်
တစ်ကြိမ်ကျွေးလျှင် စားပွဲတင်ဇွန်း (၂-၃) ဇွန်းမှ ဖြည်းဖြည်းချင်း ပမာဏတိုး၍ ၂၅၀ စီစီ (250ml) ဆန့်သော ပန်းကန်လုံး တစ်ဝက်ခန့်ကို (၂-၃) ကြိမ်အထိ တိုးမြှင့်ကျွေးနိုင်သည်
ကလေးစားနိုင်သောပမာဏကို သိရှိစေရန် သီးသန့်ပန်းကန်ဖြင့် ကျွေးရန်လိုသည်
ကြေညက်အောင် ချေထားသောအသီးများကို သရေစာအနေဖြင့် တစ်ကြိမ်ထည့်ကျွေးနိုင်သည်

အသက် (၉)လ မှ (၁၂)လအတွင်း ဖြည့်စွက်စာကျွေးခြင်း

မိခင်နို့ကို တစ်နေ့လျှင်အနည်းဆုံး (၈)ကြိမ်နှင့် ကလေးဆာတိုင်း ဆက်လက်တိုက်ကျွေးရန်လိုသည်
မိခင်နို့ကို ဦးစွာအရင်တိုက်ပြီးမှ ဖြည့်စွက်စာကျွေးရန်လိုသည်
အသက်(၉)လ မှ (၁၂)လအတွင်း လိုအပ်သောအာဟာရ၏ တစ်ဝက်ခန့်ပမာဏကို မိခင်နို့မှရသည်
အစာများကို ကျက်အောင်ချက်ပြီး ကြိတ်၍ဖြစ်စေ၊ ကလေးငယ်လက်ဖြင့် ယူစားနိုင်သော အရွယ်အစားအထိ လှီးဖြတ်၍ဖြစ်စေ ကျွေးနိုင်သည်
ရေ (သို့မဟုတ်) မိခင်နို့ကို အစာပြင်ဆင်သောအခါတွင် အသုံးပြုနိုင်သည်
တစ်ကြိမ်ကျွေးတိုင်း အစာအုပ်စု အားလုံးပါဝင်အောင်ကျွေးရမည်
တစ်ကြိမ်လျှင် ဆီ လက်ဖက်စားဇွန်း (၁)ဇွန်း ထည့်ကျွေးရမည်
တစ်ကြိမ်ကျွေးလျှင် ၂၅၀ စီစီ (250ml) ဆန့်သော ပန်းကန်လုံး တစ်ဝက်မှ ပန်းကန်လုံးတစ်လုံးအထိ ဖြည်းဖြည်းချင်း ပမာဏတိုး၍ (၃-၄) ကြိမ်အထိ တိုးမြှင့်ကျွေးနိုင်သည်
အသီးများ၊ မြန်မာမုန့်များကို သရေစာအနေဖြင့် (၁-၂)ကြိမ် ထည့်ကျွေးနိုင်သည်
အချိုရည်များ၊ အသီးဖျော်ရည်များ၊ ဘီစကစ်မုန့်အချိုများကျွေးခြင်းနှင့် ကော်ဖီ၊ လက်ဖက်ရည်များ တိုက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဥ်ရမည်

အသက် (၁၂)လ မှ (၂၄)လအတွင်း ဖြည့်စွက်စာကျွေးခြင်း

မိခင်နို့ကို ကလေးဆာတိုင်း ဆက်လက်တိုက်ကျွေးရန်လိုသည်
မိခင်နို့ကိုဦးစွာအရင်တိုက်ပြီးမှ ဖြည့်စွက်စာကျွေးရန်လိုသည်
အသက်(၁၂)လ မှ (၂၄)လအတွင်း လိုအပ်သောအာဟာရ၏ သုံးပုံတစ်ပုံကို မိခင်နို့မှရသည်
မိသားစုထမင်းဝိုင်းမှ အစာများကို အတုံးသေးသေး၊ အလွှာသေးသေး၊ လက်ဖြင့်ကိုင်စားနိုင်သော အရွယ် ပြင်ဆင်ပေးရမည်
ဆီပါဝင်စေရန် ဟင်းအနှစ်များထည့်ကျွေးရမည်
တစ်ကြိမ်ကျွေးတိုင်း အစာအုပ်စု အားလုံးပါဝင်အောင်ကျွေးရမည်
တစ်ကြိမ်ကျွေးလျှင် ၂၅၀ စီစီ (250ml) ဆန့်သော ပန်းကန်လုံး တစ်လုံးကို (၃-၄)ကြိမ်ထိ ကျွေးနိုင်သည်
အသီးများ၊ မြန်မာမုန့်များကို သရေစာအနေဖြင့် (၁-၂)ကြိမ် ထည့်ကျွေးနိုင်သည်
အချိုရည်များ၊ အသီးဖျော်ရည်များ၊ ဘီစကစ်မုန့်အချိုများကျွေးခြင်းနှင့် ကော်ဖီ၊ လက်ဖက်ရည် တိုက်ခြင်း မှရှောင်ကြဥ်ရမည်
မိသားစုထမင်းဝိုင်းတွင် အတူတကွ ပါဝင်စားသောက်ခြင်း အလေ့အထကို အားပေးရန်လိုသည်။

ဖြည့်စွက်စာကျွေးရာတွင်သိသင့်သည့်အချက်များ

ကလေးများတွင် ဖြည့်စွက်စာစတင်ကျွေးချိန်မှစ၍ လအနည်းငယ်ကြာသည်အထိ အစားနည်းခြင်း၊ အစားအလွန်ရွေးခြင်းစသည့် ပြဿနာများကြုံရတတ်သည်။ ထိုသို့ အစားနည်း၊ အစားရွေးသော ကလေးများ (picky eaters) အတွက် မိဘများအနေဖြင့် အလွန်အမင်း စိတ်ပူရန်မလိုဘဲ စိတ်ရှည်ရှည်ဖြင့် အာဟာရပြည့်ဝစေရန် ဂရုတစိုက်ကျွေးပေးလျှင် အဆင်ပြေနိုင်သည်။

အစားအသောက်ပြင်ဆင်ရာတွင်

အစာမပြင်ဆင်မီ၊ အစာမကျွေးမီ အချိန်များတွင် လက်ကိုဆပ်ပြာနှင့် စင်ကြယ်အောင်ဆေးပါ
အစာမကျွေးမီ ကလေးလက်ကို စင်ကြယ်အောင်ဆေးပေးပါ
ကလေးစားမည့်အစာများကို သန့်ရှင်းစွာပြင်ဆင်ပြီး လုံခြုံစွာဖုံးအုပ်သိမ်းဆည်းပါ
အစာကို မကျွေးမီ နာရီဝက်၊ တစ်နာရီအလိုတွင် ပူပူနွေးနွေး ပြင်ဆင်ကျွေးပါ
လတ်ဆတ်သောအသီးအနှံများကိုကျွေးပါ
အသက် (၁)နှစ်‌အောက် ကလေးများ၏ ဖြည့်စွက်စာ ပြင်ဆင်မှုတွင် ဆားအသုံးပြုခြင်းကို ရှောင်ကြဥ်ရန် လိုသည်။

ဖြည့်စွက်စာကျွေးရာတွင်

တစ်ခါတည်းနှင့် ပမာဏအများကြီးမကျွေးဘဲ နည်းနည်းနှင့် မကြာခဏ ကျွေးပါ
အစာသစ်တစ်ခုကိုကျွေးပါက ရက်အနည်းငယ်ကြာသည်ထိကျွေးရင်း ဓာတ်မတည့်မှု ရှိမရှိကို စောင့်ကြည့်ပါ
ထမင်းဝါးကျွေးခြင်း၊ ပိတ်စိမ်းတိုက်ကျွေးခြင်းများဖြင့် မကျွေးရပါ
ကလေးစားချင်စိတ်ရှိစေရန် စိတ်ရှည်ရှည်နှင့် ချော့မြှူကျွေးပါ
အစားအစာအပေါ် ကလေး၏စိတ်ဝင်စားခြင်း၊ ဗိုက်ဆာခြင်းနှင့်ဗိုက်ပြည့်ခြင်း အမူအရာများကို စောင့်ကြည့်၍ ကျွေးခြင်းဖြင့် အစားအစာများအပေါ် ကောင်းမွန်သော စိတ်ခံစားချက် ဖြစ်ပေါ်စေသည်
ကလေးငယ်သည် အစားအစာကို စိတ်မဝင်စားပါက အတင်းအကြပ်ကျွေးခြင်း မပြုလုပ်ရပါ
ကလေးငယ်အား အစားအစာကို အကုန်မချင်း အတင်းကုန်အောင် ဖိအားပေးကျွေးခြင်း ရှောင်ကြဥ်ပါ
မကြိုက်သော အစားအစာရှိပါက ဖယ်၍ကျွေးခြင်းထက် ပုံစံပြောင်း၍ ကျွေးပါ
ဖြည့်စွက်စာကျွေးချိန်တွင် ကလေးငယ် အစာသီးခြင်း၊ နင်ခြင်းများဖြစ်ပါက လည်ပင်းလေပြွန်ပိတ်ဆို့ အသက်ရှူကျပ်ခြင်း ဖြစ်နိုင်သောကြောင့် အနားတွင်နေ၍ စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုပါ၊ အစာသီးခြင်းများ ဖြစ်စေသော မြေပဲ၊ ပြောင်းဖူးစေ့၊ အစေ့အဆန်များ ကျွေးခြင်းမှ‌ရှောင်ကြဥ်ပါ၊ ကျွေးပါက စနစ်တကျ ကြေညက်အောင်ပြုလုပ်၍ ကျွေးပါ။

နေမကောင်းဖြစ်ချိန်တွင်

ကလေးငယ်နေမကောင်းဖြစ်ချိန်၊ ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောဖြစ်ချိန်တွင် အစာဖြတ်ထားခြင်း၊ လျှော့ကျွေးခြင်းများ မပြုလုပ်ပါနှင့်
ကလေးငယ် ကြိုက်နှစ်သက်သော အစားအစာများကို ပမာဏနည်းနည်းနှင့် မကြာခဏကျွေးပါ၊ အရည်များကို ပို၍တိုက်ပါ၊ အသားပြုတ်ရည်၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်ပြုတ်ရည်များကို ဟင်းချိုအနေဖြင့်တိုက်နိုင်သည်
မိခင်နို့ဆက်တိုက်ပါ
အစာပျော့ပျော့နှင့်အရည်များ (ဓာတ်ဆားရည်၊ စွပ်ပြုတ်စသည်) ကိုမကြာခဏတိုက်ကျွေးပါ။

References:

UNICEF Myanmar. (n.d.). A user guide to complementary feeding & sample recipes for children aged 6-24 months. UNICEF Myanmar.
World Health Organization: WHO. (2019). Complementary feeding. Retrieved July 30, 2024, from https://www.who.int/health-topics/complementary-feeding#tab=tab_1