Fetal ultrasound (သန္ဓေသားအာထရာဆောင်း)

ကိုယ်ဝန်ဆောင် သန္ဓေသားကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးရန်အတွက် အသုံးပြုသောအာထရာဆောင်းများကို သန္ဓေသားအာထရာဆောင်းများ (သို့မဟုတ်) ကိုယ်ဝန်ဆောင်အာထရာဆောင်းများ ဟုခေါ်သည်။ အသံလှိုင်းများကို အသုံးပြု၍ မျက်နှာပြင်ပေါ်တွင် ကလေးပုံတစ်ပုံကို ဖန်တီးပေးသည်။ အသံလှိုင်းများကို transducer ဟုခေါ်သော ကိရိယာဖြင့် မိခင်၏ဝမ်းဗိုက် (သို့မဟုတ်) မွေးလမ်းကြောင်းမှတဆင့် ဖမ်းယူနိုင်သည်။ အသံလှိုင်းများသည် သန္ဓေသားနှင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်၏ မျိုးပွားအင်္ဂါများကို ဖြတ်သန်းပြီး သန္ဓေသားကို​ အလင်းနှင့်အမှောင်ပုံရိပ် အဖြစ် ဖန်သားပြင်ပေါ်တွင် ကြည့်ရှုရသည်။ သန္ဓေသားကို ကြည့်ရန် X-ray ကဲ့သို့ ဓာတ်ရောင်ခြည်ကို မသုံးပါ။ သန္ဓေသားအာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်းသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲကလေးငယ်ကို စောစီးစွာကြည့်ရှုနိုင်သောကြောင့် မိဘများအတွက် စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ်ကောင်းပြီး၊ ကြီးထွားမှုနှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှု အပါအဝင် သန္ဓေသား၏ ကျန်းမာရေးကိုလည်း စစ်ဆေးနိုင်သည်။ ရေမြွှာအရည်ပမာဏနှင့် အချင်း၏တည်နေရာကဲ့သို့သော ကိုယ်ဝန်နှင့်ပတ်သက်သည့် အရေးကြီးအချက်အလက်များကိုလည်း တိုင်းတာသိရှိနိုင်သည်။ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသောပြဿနာများ (သို့မဟုတ်) ဆေးဘက်ဆိုင်ရာပြဿနာများကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ရာတွင် အထောက်အကူ ဖြစ်စေသည်။

ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်သောရောဂါနှင့် အခြေအနေများ

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်တွင် သန္ဓေသားအာထရာဆောင်းရိုက်ရန် လိုအပ်သည်။ အာထရာဆောင်းသည် မိမိ၏ကလေးကို မြင်နိုင်ကြားနိုင်သည့် နည်းလမ်းအနည်းငယ်ထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ သန္ဓေသားသည် ကောင်းစွာကြီးထွားနေခြင်း သို့မဟုတ် ကြီးထွားမှုဆိုင်ရာ ပြဿနာများနှင့် ကိုယ်အင်္ဂါချို့ယွင်းချက် ရှိမရှိ သိရှိရန်ကူညီပေးသည်။

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်တွင် အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်းဖြင့်

1. သန္ဓေသား၏ အလုံးစုံကျန်းမာရေး၊ ကြီးထွားမှုနှင့်ဖွံ့ဖြိုးမှုတို့ကို စောင့်ကြည့်နိုင်သည်။
2. တစ်ချို့သော ကိုယ်ဝန်နှင့်ပတ်သက်သော နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများနှင့် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်သည်။

ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ် အာထရာဆောင်းရိုက်ရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းများမှာ-

1. ကိုယ်ဝန်ရှိနေကြောင်း အတည်ပြုရန်
2. သားအိမ်ပြင်ပ၌ သန္ဓေတည်ခြင်း၊ စပျစ်သီးကိုယ်ဝန် တည်နေခြင်း၊ ကိုယ်ဝန်ပျက်ကျခြင်း ကဲ့သို့သော ကိုယ်ဝန်အစောပိုင်း ပြဿနာများကို သိရှိနိုင်ရန်
3. ကလေး၏ ကိုယ်ဝန်ဆောင်အသက်နှင့် မွေးမည့်ရက်ကို သတ်မှတ်ရန်
4. ကလေး၏ ကြီးထွားမှု၊ လှုပ်ရှားမှုနှင့် နှလုံးခုန်နှုန်းကို စစ်ဆေးရန်
5. ကလေးသည် ကိုယ်ဝန်သက်ထက် အရွယ်သေးငယ်နေခြင်း (သို့မဟုတ်) ပိုမိုကြီးထွားနေခြင်းကိုသိရှိရန်
6. ကလေးတစ်ဦး (သို့မဟုတ်) များစွာဖြစ်တည်နေသည်ကို သိရှိရန် (ဥပမာ – နှစ်မြွှာပူး၊ သုံးမြွှာပူးများ သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုများသော အမြွှာကိုယ်ဝန်)
7. သားအိမ်၊ သားဥအိမ်နှင့် သားအိမ်ခေါင်းကဲ့သို့သော တင်ပါးဆုံတွင်းအင်္ဂါများကို စစ်ဆေးရန်
8. ရေမြွှာရည် (amniotic fluid) မည်မျှရှိသည်ကို စစ်ဆေးရန်
9. အချင်း၏တည်နေရာကို စစ်ဆေးရန်
10. အချင်းသည် ကလေးငယ်၏ဦးခေါင်းပိုင်းထက်ပို၍ အောက်ရောက်တည်ရှိနေခြင်း (placenta previa) သို့မဟုတ် ကလေး မီးမဖွားရသေးမီ အချင်းစောကွာခြင်း (placental abruption) ကဲ့သို့ အချင်းပြဿနာများကို စစ်ဆေးရန်
11. သားအိမ်ရှိ ကလေး၏ အနေအထား (ဥပမာ ဦးခေါင်းနှင့် ဦးတိုက်ထားခြင်း၊ တင်ပါးဆုံနှင့် ဦးတိုက်ထားခြင်း) ကို စစ်ဆေးရန်
12. ကလေးတွင် မွေးရာပါရောဂါတစ်ခုခု ရှိမရှိ၊ ကိုယ်အင်္ဂါများ၊ ကြွက်သားများ (သို့မဟုတ်) အရိုးများ ပြဿနာ ရှိမရှိ ရှာဖွေစစ်ဆေးရန်
13. မွေးရာပါဗီဇရောဂါ ပါမပါ ရှာဖွေရန် အချင်းမှအသားစယူ၍ စစ်ဆေးခြင်းမျိုးတွင် အာထရာဆောင်း အကူအညီဖြင့် အပ်ထိုးရာတွင် တိကျသေချာစေရန်
14. သန္ဓေသား အောက်ဆီဂျင်လုံလောက်စွာရရှိခြင်း ရှိမရှိ သိရန် အာထရာဆောင်းဖြင့် ဇီဝရုပ်ပရိုဖိုင်(BPP) ကိုရှာဖွေရန် တို့ဖြစ်သည်။

ကိုယ်ဝန်ရှိစဉ် အာထရာဆောင်း ရိုက်နိုင်သည့် အကြိမ်အရေအတွက်

ကိုယ်ဝန်ဆောင်အများစုသည် ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်တွင် အာထရာဆောင်း (၁) ကြိမ် သို့မဟုတ် (၂) ကြိမ် ရိုက်လေ့ရှိသည်။ သို့သော် ကိုယ်ဝန်သည် အန္တရာယ်ရှိသောကိုယ်ဝန်ဖြစ်နေခြင်း သို့မဟုတ် သန္ဓေသား၏ ကျန်းမာရေးအခြေအနေ စိတ်ပူစရာဟု သံသယရှိပါက မကြာခဏအာထရာဆောင်းရိုက်ရန် အကြံပြုနိုင်သည်။

ပထမဆုံး ကိုယ်ဝန်ဆောင် အာထရာဆောင်း

အာထရာဆောင်း ရိုက်ခြင်းကို ပထမသုံးလပတ် ကိုယ်ဝန်သက်တွင် အစောဆုံးပြုလုပ်သည်။ ကိုယ်ဝန် (၇)ပတ်မှ (၈) ပတ်ခန့်တွင် ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်၏ မွေးလမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်း (transvaginal ultrasound) ပြုလုပ်နိုင်သည်။

ဤကဲ့သို့ အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်းဖြင့် အောက်ပါတို့ကို ရှာဖွေသိရှိနိုင်သည်။

1. နှလုံးခုန်သံကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်းဖြင့် ကိုယ်ဝန်ကိုအတည်ပြုခြင်း
2. သန္ဓေသား အရေအတွက်ကို စစ်ဆေးခြင်း (နှစ်မြွှာပူး၊ သုံးမြွှာပူး)
3. သန္ဓေသား၏ အရွယ်အစားကိုတိုင်းတာ၍ ကိုယ်ဝန်သက်ကိုသိနိုင်ခြင်း
4. ကိုယ်ဝန်သက်ကို သိရှိပြီး မွေးဖွားမည့်ရက်ကို အတည်ပြုခြင်း

ကိုယ်ဝန်သက်(၂၀)ပတ်အာထရာဆောင်း (ခန္ဓာဗေဒစကင်န်)

ကိုယ်ဝန် (၁၈) ပတ်မှ (၂၀) ပတ်အတွင်း ultrasound ရိုက်ခြင်းကို ခေါ်သည်။

1. ကလေး၏ လိင်အင်္ဂါများကို ကြည့်နိုင်သည်။
2. အာခေါင်ကွဲကဲ့သို့သော မွေးရာပါချို့ယွင်းချက်များကို ရှာဖွေနိုင်သည်။
3. ကလေး၏ ဦးနှောက်၊ နှလုံး၊ အရိုး (သို့မဟုတ်) ကျောက်ကပ်နှင့် ပတ်သက်သည့် ပြင်းထန်သော အခြေအနေများကို ရှာဖွေနိုင်သည်။

အကယ်၍ သန္ဓေသားသည် ကောင်းမွန်စွာဖွံ့ဖြိုးနေပြီး ကိုယ်ဝန်နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ မရှိပါက ကိုယ်ဝန်သက် (၂၀) ပတ် အာထရာဆောင်းသည် နောက်ဆုံးအာထရာဆောင်းဖြစ်နိုင်သည်။ သို့သော်လည်း ပြဿနာတစ်ခုခု တွေ့ရှိပါက၊ နောက်ထပ် အာထရာဆောင်းများ ထပ်ရိုက်ရန်လိုသည်။

စမ်းသပ်စစ်ဆေးပုံအဆင့်ဆင့်

အာထရာဆောင်း ရိုက်ကူးနည်းနှစ်မျိုးမှာ –

1. မွေးလမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် ရိုက်သော အာထရာဆောင်း (transvaginal ultrasound) – မွေးလမ်းကြောင်းအတွင်းသို့ transducer ဟုခေါ်သောကိရိယာကို ထည့်သွင်း၍ ရိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဝမ်းဗိုက်အာထရာဆောင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ကိုယ်ဝန်ဆောင်အစောပိုင်းကာလတွင် ပုံရိပ်ကို ပိုမိုရှင်းလင်းစွာမြင်ရသည်။
2. ဝမ်းဗိုက်မှရိုက်သော အာထရာဆောင်း (transabdominal ultrasound) – ဝမ်းဗိုက်အရေပြားပေါ်တွင် transducer ဟုခေါ်သောကိရိယာကို တင်ရိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ သန္ဓေသား၏ပုံရိပ်များကို ဖမ်းယူရန်အတွက် မိခင်ဝမ်းဗိုက်တစ်ဝိုက်တွင် transducer ကိရိယာကို ရွှေ့ပေးရသည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် အကောင်းဆုံးပုံရိပ်အမြင်များ ရရှိရန် ဖိအားအနည်းငယ်ပေးရသည်။ ကိုယ်ဝန်သက် (၁၂)ပတ်ခန့်တွင် ဝမ်းဗိုက်အာထရာဆောင်းကို အသုံးပြုသည်။

အာထရာဆောင်းအမျိုးအစားများ

သမားရိုးကျ အာထရာဆောင်းများသည် 2D ဖြစ်သည်။ 3D (သို့မဟုတ်) 4D အာထရာဆောင်းကဲ့သို့သော အဆင့်မြင့်နည်းပညာများသည် ပိုမိုကောင်းမွန်သောပုံများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။ သင့်ကလေး၏မျက်နှာ (သို့မဟုတ်) အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းများကို အသေးစိတ်ကြည့်ရှုရန် လိုအပ်သောအခါတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေသည်။

3D သန္ဓေသား အာထရာဆောင်း

3D သန္ဓေသား အာထရာဆောင်းအမျိုးအစားသည် ပုံမှန်သန္ဓေသား အာထရာဆောင်းပုံရိပ်များထက် ပိုမိုရှင်းလင်းပြီး အသေးစိတ်ကျသော ပုံရိပ်များကို ဖန်တီးပေးနိုင်သည်။ မျက်နှာပြဿနာများ၊ အရိုးပြဿနာများ (သို့မဟုတ်) အာရုံကြောပြွန်ချို့ယွင်းချက်များကို သိရှိရန် 3D သန္ဓေသား အာထရာဆောင်းကို တစ်ခါတစ်ရံတွင် အသုံးပြုသည်။

Doppler အာထရာဆောင်း

သန္ဓေသား၏ သွေးကြောများမှတစ်ဆင့် သွေးစီးဆင်းပုံကို စစ်ဆေးသည်။ Doppler ultrasounds အများစုသည် ကိုယ်ဝန်သက်ရင့်လာသည့်အချိန်တွင် ပို၍အသုံးပြုသည်။

အသံလှိုင်းသုံး နှလုံးပုံရိပ်​ဖော်စက်ဖြင့် စစ်​ဆေးခြင်း (Echocardiogram)

ကလေး၏ နှလုံးအရွယ်အစား၊ ပုံသဏ္ဌာန်၊ လုပ်ဆောင်မှုနှင့် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံကို ကြည့်ရှုသည်။ ကလေးတွင် မွေးရာပါနှလုံးရောဂါရှိကြောင်း သံသယရှိပါက အသုံးပြုနိုင်သည်။

စမ်းသပ်မှုအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခြင်း

အာထရာဆောင်းအတွက် အထူးပြင်ဆင်မှု မလိုအပ်ပါ။ သို့သော် ဆီးအိမ်တွင် ဆီးအပြည့်ရှိနေစဥ် အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်းသည် သန္ဓေသားပုံရိပ်ကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာမြင်ရနိုင်သည်။ ကိုယ်ဝန်သက် ပထမ သုံးလပတ်တွင် မွေးလမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် ရိုက်သော အာထရာဆောင်း (Transvaginal ultrasound) ရိုက်ပါက၊ ဆေးရုံဝတ်စုံ (သို့မဟုတ်) ခါးအောက်ပိုင်းမှ အဝတ်အစားကို လဲလှယ်၀တ်ဆင်ရမည်ဖြစ်သည်။

အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်း

အလင်းရောင်မှိန်မှိန်အခန်းတွင်းရှိ ကုတင်ပေါ်တွင် လဲလျောင်းနေရမည်။ ရေတွင်ပျော်ဝင်နိုင်သော ဂျယ်လ်အနည်းငယ်ကို ဝမ်းဗိုက်၏အရေပြားပေါ်သို့ လိမ်းပေးသည်။ ဤဂျယ်လ်သည် အသံလှိုင်းများကို ပိုမိုထိရောက်စွာ ထုတ်လွှင့်ပေးသည်။

ဝမ်းဗိုက်အရေပြားပေါ်တွင် transducer ကို ထား၍ ရိုက်ကူးသည်။ Transducer သည် ကလေးအပါအဝင် အတွင်းပိုင်းဖွဲ့စည်းပုံများကို ထင်ဟပ်စေသည့် အသံလှိုင်းများကို ခန္ဓာကိုယ်ထဲသို့ ပေးပို့သည်။ နောက်ပြန်ထင်ဟပ်သော အသံလှိုင်းများသည် ဖန်သားပြင်ပေါ်တွင် ပုံရိပ်များကို ပေါ်လာစေသည်။ အာထရာဆောင်းစစ်ဆေးမှုသည် မိနစ် (၃၀) ခန့် ကြာသည်။ အာထရာဆောင်း ပုံရိပ်အချို့ကို ဓာတ်ပုံထုတ်နိုင်သည်။

သိရှိနိုင်သောအဖြေများ

အာထရာဆောင်း ရိုက်စဉ် သိရှိနိုင်သော အချက်များမှာ –

ကိုယ်ဝန်အစောပိုင်းကာလ

ကိုယ်ဝန်သက် (၉) ပတ်တွင် ဦးခေါင်းသည် သန္ဓေသားအရှည်၏ ထက်ဝက်ခန့်ရှိသည်။

နှလုံး

ကိုယ်ဝန်သက် (၁၈)ပတ် နှင့် (၂၂) ပတ်ကြားတွင် သန္ဓေသား၏ နှလုံးကောင်းစွာ ပုံမှန်အလုပ်လုပ်ခြင်း ရှိမရှိ နှင့် နှလုံးဆိုင်ရာပြဿနာများ ရှိမရှိ စစ်ဆေးနိုင်သည်။ သန္ဓေသားနှလုံး၏ အခန်းလေးခန်းအပြင် နှလုံးအဆို့ရှင်များအားလုံးကိုလည်း ကြည့်ရှုစစ်ဆေးနိုင်သည်။

ဦးနှောက်

Cerebellum ဟုခေါ်သော ဦးနှောက်ခြေရင်းပုံကို ကိုယ်ဝန်သက် (၁၈)ပတ် နှင့် (၂၂) ပတ်ကြားတွင် ရိုက်ယူလေ့ရှိသည်။ Cerebellumသည် ကြွက်သားများ စုစည်းမှုနှင့် ဟန်ချက်ညီမှုကို ထိန်းချုပ်သည့် ဦးနှောက်၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည်။ အာရုံကြောပြွန်၏ ချို့ယွင်းချက်များကို တွေ့ရှိရန် ကူညီပေးနိုင်သည်။ အာရုံကြောပြွန်သည် ကိုယ်ဝန် ပထမရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ်တွင် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ပြွန်ထိပ်သည် ဦးနှောက်ဖြစ်လာပြီး ကျန်အပိုင်းသည် ကျောရိုးဖြစ်လာသည်။ အာရုံကြောပြွန်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ပုံမှန်မဖြစ်လျှင် အာရုံကြောပြွန်၏ အစိတ်အပိုင်းများ မဖွံ့ဖြိုးခြင်း သို့မဟုတ် မှန်ကန်စွာပိတ်ခြင်းမရှိသော spina bifida များကိုတွေ့နိုင်သည်။

ဦးခေါင်း

ဦးခေါင်းခွံအရွယ်အစား တိုင်းတာခြင်းများသည် သန္ဓေသား၏သက်တမ်းကို ဆုံးဖြတ်ရာတွင် အထောက်အကူပြုသည်။

လက်များ

လက်နှင့်လက်ချောင်းများသည် သန္ဓေသားကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးလာသည့် လက္ခဏာများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။

မျက်လုံးများ

ကိုယ်ဝန် (၂၁) ပတ်တွင် လျင်မြန်သော မျက်လုံးလှုပ်ရှားမှုများ စတင်သည်။ ကိုယ်ဝန် (၂၈)ပတ်တွင် မျက်ခွံများ စတင်ပွင့်လာသည်။

လည်ပင်း

လည်ပင်းပိုင်းရှိကျောရိုးသည် ဦးခေါင်းခွံအောက်ခြေမှ စတင်ကာ လည်ပင်းကိုဖြတ်၍ အောက်သို့ဆက်ဆင်းသွားကာ ကျောရိုးအာရုံကြောမကြီး (spinal cord)ကို ကာကွယ်ပေးပြီး ဦးခေါင်းခွံကို ထောက်ပို့ထားသည်။

ခြေထောက်များ

ပေါင်ရိုးသည် ခန္ဓာကိုယ်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် အသန်ဆုံးအရိုးဖြစ်သည်။ ဒူးဆစ်သည် ပုံတစ်ပုံချင်းစီ၏ ညာဘက်တွင်ရှိပြီး ခြေကျင်းဝတ်သည် ဘယ်ဘက်တွင်ရှိသည်။ tibia ဟုခေါ်သော ခြေသလုံးရိုးနှင့် fibula ဟုခေါ်သော အရိုးတို့ကိုလည်း တွေ့မြင်နိုင်သည်။

ချက်ကြိုး

ချက်ကြိုးနေရာတွင် omphalocele ဟုခေါ်သော ဝမ်းဗိုက်အတွင်းမှ အူများ ချက်မှတဆင့် ထွက်လာခြင်း၊ gastroschisis ဟုခေါ်သော ဝမ်းဗိုက်ထဲမှ အူများ ဝမ်းဗိုက်နံရံ ကြွက်သားဘေးရှိ အပေါက်မှထွက်လာခြင်း စသည့်ရောဂါများရှိနေပါက တွေ့ရှိနိုင်သည်။

အာထရာဆောင်းအဖြေထုတ်ခြင်း

အာထရာဆောင်းမှ တွေ့ရှိချက်များသည်

1. ပုံမှန်တွေ့ရှိချက် (သို့မဟုတ်)
2. ပုံမှန်မဟုတ်သော တွေ့ရှိချက်ဟု အဖြေထွက်ပေါ်နိုင်သည်။

ပုံမှန်တွေ့ရှိချက်ဆိုသည်မှာ မည်သည့်ပြဿနာမျှမတွေ့ရှိရဘဲ ကလေး ပုံမှန်ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးလာသည်ကို ဆိုလိုသည်။
ပုံမှန်မဟုတ်သော တွေ့ရှိချက်အဖြေထွက်လျှင် သေချာစေရန် အာထရာဆောင်း နောက်တစ်ကြိမ် သို့မဟုတ် ရောဂါရှာဖွေစမ်းသပ်မှုများကို လုပ်ဆောင်ရမည် ဖြစ်သည်။
သတိပြုရန်မှာ အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်းအတွက် ကန့်သတ်ချက်အချို့ရှိသောကြောင့် မွေးဖွားသည့် အချိန်တွင်မှ အချို့သော မူမမှန်မှုများကို တွေ့နိုင်ခြင်းများလည်း ရှိသည်။

နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ

ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ် အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်းသည် မိခင်နှင့်ကလေးအတွက် နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုး အန္တရာယ်မရှိပါ။